Artist y Mis: Frances Bolley

Ein Hartist y Mis yw Frances Bolley! Yn Gerddor a Pherfformiwr Aml-Offerynnol, mae gan Frances amrywiaeth anhygoel o waith o'i hymarfer unigol, i chwarae'r bas i Adjua a'r brif gitâr i Fenix, i gyfansoddi, cynhyrchu cerddoriaeth, celfyddydau cymunedol, a hyd yn oed yn fwy.  Yn ddiweddar rhyddhaodd Frances 'i siarad', cân yn y Gymraeg a gomisiynwyd gan Tŷ Cerdd. Darllenwch ymlaen i ddysgu am waith anhygoel Frances!

A allech chi ddweud ychydig wrthym am wahanol linynnau eich gwaith fel Cerddor a Pherfformiwr Aml-Offerynnol?

Mae gen i ychydig o wahanol linynnau i'm gwaith; rwy'n gweithio fel perfformiwr, fel chwaraewr bas i Adjua a enillodd Wobr Gerddoriaeth Gymreig yn 2024 ac a wnaeth gyfres o wyliau gwych yr haf hwn a rhyddhau traciau, yn ôl pob tebyg yn gysylltiedig â Clarity There. Rwy'n chwarae prif gitâr i'r band roc caled Fenix. Rwyf hefyd yn gwneud gwaith sesiwn fel cerddor.

Rydw i'n gwneud mwy o waith cyfansoddi hefyd ar gyfer theatr ac yn cynhyrchu cerddoriaeth fy hun ac artistiaid eraill. Rydw i wedi gweithio ar Foreigner In My Body, darn theatr syrcas Ymchwil a Datblygu â disgrifiad sain am lawenydd traws. Rydw i hefyd yn gwneud pethau celfyddydol sy'n canolbwyntio mwy ar y gymuned, gan arwain cyfarwyddo creadigol rhaglen y celfyddydau ar gyfer aubergine sy'n gwmni buddiant cymunedol sy'n eiddo i ac o dan arweiniad gwbl awtistig ac fel arall niwrowahanol.

Rwyf hefyd yn artist fy hun, ac mae gen i ymarfer perfformio unigol yn chwarae'n fyrfyfyr gyda bedal-lŵp gan ddefnyddio llais a cherddoriaeth lafar a chân fel cyfrwng ar gyfer adrodd straeon.

Llongyfarchiadau ar ryddhau 'i siarad'! Sut ddatblygodd y gân hon?

Diolch! Roedd hyn yn hwyl fawr. Roedd yn gomisiwn gan Tŷ Cerdd fel rhan o'u rhaglen AffriCerdd sy'n anelu at gefnogi artistiaid o liw i gynhyrchu cerddoriaeth yn y Gymraeg. Gweithiais gyda'r artist Cymreig sefydledig Edie, fel fy nghefnogaeth iaith Gymraeg a wnaethon ni treulio cwpl o sesiynau yn y stiwdio lle des i â'm syniadau creadigol yn gerddorol ynghyd a'r syniadau ar gyfer yr hyn roeddwn i eisiau o'r darn, a dod o hyd i eiriau. Fe wnaethon ni ddod o hyd i ddwy gerdd yn y diwedd; un yn y Gymraeg gan Ann Griffiths a cherdd gan David Wight ‘Ground’, oedd y ddau yn cyfleu rhyfeddod bywyd fel rhywun â phrofiad cymhleth o gael ei ymyleiddio ond hefyd gartrefolrwydd sylfaenol lle a pha mor groesawgar y mae Cymru wedi bod ac wedi teimlo i mi. Treulion ni amser ar rheini ac yna helpodd Edie fi i ysgrifennu geiriau.

Roedd hi’n bwysig iawn i mi nad oedd y cân yn brydferth yn Saesneg yn unig ond wedi’i gyfieithu i’r Gymraeg, ond hefyd yn cynnwys teimlad o farddoniaeth yn y Gymraeg. Treulion ni gryn dipyn o amser yn mireinio’r iaith a’r cyfieithiad er mwyn gwneud hyn.

Roedd yn hwyl ac yn anodd ac roeddwn i'n teimlo'n ofalus oherwydd roeddwn i'n ymwybodol fy mod i'n gweithio mewn iaith oeddwn i ond yn ddysgwyr newydd ynddi, a bod iaith yn cynnwys treftadaeth ddiwylliannol nad oeddwn i'n rhan ohoni. Roeddwn i eisiau gwneud gwaith da, ac roeddwn i'n teimlo hynny'n gryf! Ond roeddwn i hefyd yn teimlo ei fod wedi fy helpu i gymryd fy nghamau cyntaf i ddysgu'r Gymraeg, rhywbeth rydw i wedi bod eisiau ei wneud ers i mi symud yma. Rydw i hefyd wedi canfod cyfoeth o garedigrwydd yng nghefnogaeth pobl. Felly ar ôl y cam ysgrifennu cychwynnol gydag Edie, yna fe helpodd Ethan yn Nhŷ Cerdd fi gyda fy ynganiad ac yna cefais gwpl o sesiynau stiwdio wych gyda James a gynhyrchodd y trac. Diolch i Chilee am recordio fideo mor wych i mi ar Draeth Sblot! Gwrandewch ar 'i siarad' yma: https://orcd.co/isiarad

Sut ddechreuoch chi gyda cherddoriaeth a pherfformio?

Roeddwn i bob amser yn un o'r plant hynny oedd yn gwneud llawer o synau ac yn copïo synau ac yn cysylltu'n gryf gyda'r sonig, felly cefais wersi piano yn eithaf ifanc ond roeddwn i'n ei gasáu! Yna dechreuais chwarae'r sacsoffon tua 9 oed a dyna pryd y cwympais mewn cariad â chwarae cerddoriaeth, ond stopiais hynny pan symudais i'r ysgol uwchradd. Dechreuais gyda gitâr yn 15 oed ac nid wyf erioed wedi edrych yn ôl. Dechreuais fand yn eithaf sydyn! Fe wnaethon ni berfformio 'Got To Get Through This' gan Daniel Beddingfield ar ôl dim ond 3 mis yn ein prom ysgol uwchradd!

Ar ôl hynny roeddwn i'n gwybod fy mod i eisiau chwarae'r gitâr ac wrth fynd allan i'r farchnad swyddi yn 16 oed sylweddolais yn eithaf cyflym fod gen i ddewis rhwng gwneud unrhyw un o'r swyddi oedd ar gael i mi neu drin fy ngherddoriaeth fel swydd, a dewisais gerddoriaeth! Fyddwn i ddim yn gaeth mewn swyddfa am weddill fy oes! Ymrwymais yn eithaf cryf i chwarae. Hanes yw'r gweddill mewn gwirionedd - es i i'r brifysgol a chael addysg ffurfiol, ond fe wnes i ddod o hyd i'm hangerdd drosto y tu allan i hynny a daeth yr addysg ffurfiol wedi hynny. Rydw i bob amser wedi teimlo braidd yn allanolwr, hyd yn oed o fewn lleoliadau ffurfiol.

Beth yw'r dylanwadau allweddol ar eich gwaith?

Fel gitarydd, Carl Sentenna, a gitaryddion eraill y cyfnod hwnnw fel Paul Gilbert, Red Hot Chili Peppers a cherddoriaeth bop arall y cyfnod, Rage Against The Machine. Fel cyfansoddwr, rwy'n hoffi minimaliaeth ac ailadrodd a datblygiad araf, cerddoriaeth gylchol ac rwy'n cael fy nylanwadu'n fawr gan gerddoriaeth gemau fideo, yn enwedig cerddoriaeth Nintendo sef fy hoff genre! Rwy'n credu bod y grefft o allu gwneud darn o gerddoriaeth sy'n cael ei ailadrodd yn ddiddiwedd ond nad yw'n mynd yn ddiflas, yn annifyr nac yn teimlo'n ailadroddus yn rhyfeddol ac rwy'n credu bod Koji Kondo o Nintendo wedi meistroli hynny.

Wrth ysgrifennu caneuon, yr holl artistiaid sy'n dweud rhywbeth sy'n ystyrlon iddyn nhw eu hunain ac yn ystyrlon i'r byd, yn enwedig rhai fel Julien Baker, Bret Denan. Rwyf hefyd yn cael fy ysbrydoli'n ddiddiwedd gan fy ffrindiau. Rwy'n gweld eu cerddoriaeth, eu hangerdd a'u lleisiau yn fwy arwyddocaol i mi na'r rhan fwyaf o gerddoriaeth sydd ar gael yn fasnachol. Galwad arbennig i Rubie a Mayshe-Mayshe.

Beth allwn ni cadw golwg amdano sy'n dod i fyny?

Cadwch olwg am bethau Aubergine Arts yn yr hydref! A bydd Fenix yn brif seren Pride in the Port ym mis Medi! Rydw i hefyd yn rownd derfynol y gystadleuaeth Spoken Word mewn Cynhadledd Diwinyddiaeth Trawsryweddol sydd ar ddod ym mis Hydref. Mae gen i gwpl o bethau cyffrous iawn yn y camau cynllunio sy'n rhy embryonig i siarad amdanyn nhw ar hyn o bryd ond os ydych chi'n cadw golwg ar fy Instagram a Facebook byddwch yn clywed amdanyn nhw!

Ydy bod yn anabl wedi siapio neu effeithio ar eich gyrfa mewn cerddoriaeth?

Wnes i ddim cael unrhyw ddiagnosis nes i mi fod hanner ffordd drwy fy ngradd meistr felly roedd yn rhaid i mi weithio allan llawer o strategaethau ymdopi drwy gydol y Brifysgol a thrwy gydol fy mywyd cyn hynny. Wrth edrych yn ôl, roedd chwarae gitâr a cherddoriaeth yn gyffredinol wedi bod yn weithgaredd ysgogol i mi a'r ffordd mae fy ymennydd yn gweithio, rwy'n sensitif iawn gyda sain sy'n golygu bod gweithio mewn sain yn gwneud llawer o synnwyr; rwy'n clywed llawer o fanylion nad yw eraill yn eu clywed ac rwy'n gwneud llawer o gysylltiadau sy'n golygu fy mod yn greadigol iawn, ond ddim mor wych am feddyliau llinol. Roedd hyn yn golygu mai bod yn hunangyflogedig oedd yr unig ddewis i mi.

Dw i hefyd yn meddwl mai'r rheswm pam dw i'n dda yn y pethau hyn yw oherwydd y ffordd mae fy ymennydd yn gweithio a'r pethau mae pobl yn eu trysori ac yn eu gwerthfawrogi fel rhoddion sydd gen i yw oherwydd y ffordd dw i. Er cymaint ag y mae angen cefnogaeth arna i am y ffyrdd dw i'n anabl, mae'n bwysig cydnabod y ddwy ochr iddo.